DUHOVI

Duhovi (ili Trijice) je hrišćanski praznik kojim se proslavlja silazak Duha Svetoga na apostole u Jerusalimu, 50 dana nakon Hristovog uskrsnuća. Odatle i izraz proslava Pedesetice, Pentekoste itd. Slavi se i kao dan "rođenja Crkve" budući da Dela Apostolska donose da su apostoli puni Duha Svetoga govorili tako da su ih mogli razumeti ljudi svih naroda i jezika, a mnoštvo se "dalo krstiti te su primili Duha Svetoga". Inače to je i jasno otvaranje spasonosnog poslanja Crkve prema svima a ne samo prema Jevrejima.

Ovaj praznik slave katolici, pravoslavci i mnoge druge hrišćanske crkve.

U pravoslavne hramove unosi se sveža zelena trava i cveće. Posle svete liturgije služi se večernje, na kome se kleči i pletu venci od trave i cveća. Ti venci se nose kući i stavljaju pored ikone i kandila na zid.

Dela apostolska opisuju silazak Svetog Duha na apostole. Time je započeo njihov rad na širenju nauke Hristove, činjenje čuda u ime Hrista, i organizovanje crkve, ali i njihov progon, od strane Hristovih neprijatelja, kao i stradanje. U delima apostolskim se, takođe, opisuje i život prvih hrišćana i hrišćanskih opština. Apostolske poslanice predstavljaju objašnjenje osnovnih istina sadržanih u Evanđeljima. Apokalipsis govori o borbi Crkve protiv svih zveri sveta i pakla, i o krajnjem trijumfu Hrista nad tim zverskim silama tame.

Trojstvo (ili trojica) je teološki izraz koji predstavlja jedan od osnovnih koncepta hrišćanstva. Čine ga tri lica (gr. ipostas): Bog Otac, Božji Sin i Sveti Duh.Trinitarizam (ili trojičnost), odnosno verovanje u trojstvo, odlika je većine hrišćanskih crkava i smatra se„centralnom dogmom hrišćanske teologije“.

Tokom istorije, neke hrišćanske zajednice su odbacivale trinitarnu poziciju, naglašavajući Božje jedinstvo: arijanstvo, monofizitstvo (koptska, jermenska i etiopska crkva) modalizam i unitarijanizam.

Potpuno odvojenu ljudsku i božansku prirodu Hrista propovedaju nestorijanci.

Neke crkve imaju zasebne hristološke teorije: mormoni, subotari.

Kao hrišćanski koncept, reč "trojstvo" (lat: Trinitas) je počela da se upotrebljava oko 200. godine. Ova latinska reč u značenju „trijade“ je apstraktna imenica formirana od prideva trinus. Grčki termin koji se koristio za trojstvo je Τριάς (trijada). Iako se reč „trojstvo“ ne nalazi nigde u hrišćanskoj Bibliji, hrišćani generalno veruju da se njeno značenje nalazi u Bibliji. Trojična doktrina je rezultat dugotrajnog proučavanja Biblije od strane crkve.
Prvo zabeleženo pominjanje reči trojstvo (gr: Τριάς) u hrišćanskoj teologiji je bilo oko 180. godine, kada je Teofil Antiohijski njome označio „Boga i njegovu Reč i njegovu Mudrost“.
Latinski teolog Tertulijan je, početkom 3. veka, upotrebljavao reč trojstvo za označavanje Oca, Sina i Svetog Duha. Oko vek kasnije, Prvi vaseljenski sabor 325. godine je usvojio učenje o Trojstvu kao pravoverno, ugradivši ga u Nikejski Simvol vere.

Bog Otac

Osnovna istina otkrivena u Starom zavetu jeste da je Bog Jedan. Starozavetno poimanje Boga podrazumevalo je u sebi svest o neprestanom stajanju pred tim jednim Bogom, Tvorcem celoga sveta, nebesa, vidljivih i nevidljivih stvorenja. Zato je pojam Tvorca bio jedan od osnovnih pojmova kojim se karakterisao starozavetni Jedini Bog. On je pored toga bio nazivan i Gospodom, Silnim, Moćnim, no retko i Ocem. Bog i Gospod se u Starom zavetu najpotpunije otkrio u priči o Mojsiju i nesagorivoj kupini kada odgovara Mojsiju na pitanje šta da kaže ko ga je poslao. On kaže : Onaj Koji jeste (bituje, istinuje). Takva pretpostavka već u Starom zavetu o Bogu kao istinski postojećem biću biva preneta i na novozavetno poimanje Boga. Isus Hristos, Bog i čovek, svedoči da od Boga i Oca dolazi i da Njemu ide, uči narod da mu se moli kao Ocu Nebeskom. Hristos produbljuje jevrejsko shvatanje Boga tvrdeći da je Bog ne samo Njegov Otac, nego i Otac svih ljudi. On naravno, tu ima u vidu očinstvo koje dolazi upravo zahvaljujuću činjenici da je Njega (Hrista) Otac poslao da spasi svet, ne nikako drugačije, nego svojom Ličnošću. Tako Tvorac, Gospod, Silni i Moćni, postaje i Otac svih ljudi kroz i u Hristu. Dakle, očinstvo Očevo je posvedočeno i otkriveno dolaskom Sina, Isusa Hrista, za koga kaže i ap. Pavle da je jedina ikona Oca (isto tvrdi i Hristos kada kaže "koji je video mene video je Oca". Ujedno upoznati i znati za Oca može se samo preko Sina. Otac rađa od večnosti Sina i ishodi Duha, On je uzrok u Trojici, što nikako ne znači da On i postoji pre Njih Dvojice, uči hrišćanska dogmatika. Postojanje istinsko Oca jeste uvek i jedino kao Oca Sinu i Oca Duhu, bez Njih nikada nije postojao niti može postojati jer je u svojoj bespočetnosti uvek Onaj Koji jeste - Otac Sina i Duha. Tako je vera starog Izrailja vera u Oca, zaključivali su oci Crkve u Hrišćanstvu.

Bog Sin

U svojoj želji da i drugima podari postojanje i život Bog u premudrom Savetu svom donosi odluku da stvori sve i da ga privede iz nepostojanja - iz nebića u postojanje. To ne čini uzevši već nešto od ranije postojećeg, već iz ničega sve stvara. Stvara ga Rečju - Logosom (jelinski termin, prihvaćen u Hrišćanstvu) svojim i održava ga Njime. Tim Logosom će Bog (Otac) i uzhtednuti da spasi svet. To u slučaju Trojice (Oca, Sina i Duha), znači konkretan pokret. Tako se i desilo, Otac Duhom Svetim šalje Sina koji se u istoriji rađa od devojke Marije, uzima ljudsku prirodu i postaje istinski čovek, uči Hrišćanstvo. Taj Isus, nazvan Hristom (Pomazanikom) je ni manje ni više nego Sama Reč - Logos Božiji kojim je sve stvoreno i kojim se sve presazdava u toku njegovog boravka na zemlji i života sa ljudima. Prema hrišćanskom razumevanju ove tajne (istine koja se uvek i iznova preživljava), Isus Hristos nije samo dobri učitelj i iscelitelj bolesnih i nemoćnih. On je, prema hrišćanskom shvatanju, Onaj koji je nanovo uspostavio (vozglavio) celu tvorevinu i vratio je u poslušnost Ocu. Uspostavio je kroz pobedu nad smrću. Nije On došao zbog greha, nego zbog smrti. Smrt je kao poslednji neprijatelj, prema hrišćanskom poimanju, ono što je Hristos pobedio svojom smrću i vaskrsenjem. Vera Crkve, tj. hrišćanstva jeste zasnovana na tom događaju vaskrsenja Hristovog. Njega kao Sina, Bog Otac je podigao Duhom Svetim iz mrtvih.

Bog Duh Sveti

Kao poslednju Ličnost koja se neprestano otkriva, naravno, nikada ne sama već uvek dajući i otkrivajući i Oca i Sina, hrišćanstvo spominje Duha Svetoga. Uloga Duha je bila da održava i čini sve dejstvenim. Ta dejstvenost pre svega znači davanje večnoga postojanja svemu onome što istinski postoji. On je merilo i zalog života Cele Trojice u istoriji i istorije u Trojici. Njime se Hristos ovaplotio, Otac je Njime uvek održavao stvorenja i celu tvar u životu. Vreme i uloga Duha Svetog je uvek i bez prestanka, jer bez njega niko i ništa ne može biti u zajednici Ocem i Sinom, a zajednica je zadati pojam i nikada do kraja doveden. Razlog tome jeste što je ljubav merilo božanskoga života, a s obzirom da ljubav nema kraja to ni zajednica i delo Duha neće imati kraja. On uvodi već sada i ovde u istoriji ljude u zajednicu poslednjih vremena (eshaton). Tako on ostaje svedok i Ličnost koja delatno sa Ocem i Sinom otkriva ljubav čoveku, uči Pravoslavna Crkva.

Shvatanje Katoličke Crkve

Istinske i prave razlike između shvatanja Katoličke i Pravoslavne Crkve su vrlo male. Može se pre konstatovati da su dve Crkve svaka za sebe prihvatile jedan određeni pristup Svetoj Trojici, koji je u daljem raspletu događaja uticao i na kasnije dogmatske razlike. Dok Pravoslavna Crkva kao pretpostavku za iskustvo Svete Trojice, Oca i Sina i Duha, uzima njihov lični odnos koji svu Trojicu čini Jednim Bogom,a koji podrazumeva zajednicu Tri Ličnosti kojoj je uzrok Bog Otac, dotle Katolička Crkva kao pretpostavku uzima i polazi od kategorije jednosti bića u smislu suštine, koju tri Ličnosti Trojice dele. Oba stava su prisutna kod otaca Crkve, samo su im u zavisnosti od vremena i okolnosti davana određena preimućstva. Tako će trojičnost Ličnosti biti nepobitno čuvana kao osnovna pretpostavka Crkve na Istoku i pre Velikog raskola. Takav stav su zastupali kapadokijski oci kao: Vasilije Veliki,Grigorije Bogoslov,Grigorije Niski itd. Prednost suštine nad ličnostima kao garanta jednosti božanstva više i češće je zastupana od strane Zapadne Crkve i pre raskola. Ovaj stav se može naći u delima Svetog Avgustina. Svaka Crkvena zajednica je kasnije, posle raskola, nastavila da koristi jedan od dva izneta stava, što je dovelo do zastranjenja jednih od drugih.

Shvatanje protestantskih crkvi

Najšareniju ideju i poruku o Svetoj Trojici možemo čuti u protestantskim zajednicama. Tako se od neizostavnog korišćenja Simvola vere kod protestantskih zajednica lako dolazi i do apsolutnog negiranja bilo kakve Trojice. Već posle Reformacije pojavili su se teolozi protestanti koji su negirali bilo kakvo postojanje Trojice Ličnosti. Tako već Mišel Serve, poljski protestant, biva prvi koji javno tvrdi kako Trojica ne postoji. Za takvu hulu je bio kažnjen spaljivanjem na lomači. Njegova teorija je bila da je takvo jedno učenje navuklo senku na jedinog Spasitelja koji je Hristos. Može se sa izvesnom sigurnošću tvrditi da je takav stav protestantskih teologa bio izazvan bezličnošću Trojstva onako kako ga je predstavljala Katolička crkva u to vreme. Treba konstatovati da je sa vremenom sve više protestantskih zajednica prihvatalo takav stav, što je dovelo da se poslednje nastale protestantske zajednice, kao recimo pentekostalci, uopšte i ne osvrću na Trojični dogmat.

Shvatanje islama

Bezbožni su oni koji govore: «Bog je jedan od trojice». Nema Boga osim Boga jedinoga.
– Kuran, Sura V, Trpeza (Al-Mā'idah)

Shvatanje hinduizma

U hinduizmu tri vrhovna božanstva Šiva, Brama i Višnu takođe čine sveto trojstvo koje se na sanskritu naziva Trimurti.


Izvor: www.wikipedia.org